Kinh tế sáng tạo mở ra không gian mới cho phát triển kinh tế

Kinh tế sáng tạo mở ra không gian mới cho phát triển kinh tế

Một báo cáo mới công bố gần đây do Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) thực hiện đã nêu bật một số điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với phát triển kinh tế sáng tạo ở Việt Nam.

Trong đó có thế mạnh là di sản văn hóa phong phú, đa dạng; dân số trẻ, năng động, thông thạo công nghệ; và những thay đổi chính sách tích cực hỗ trợ các mô hình kinh tế mới.

Điểm yếu là những hạn chế cố hữu về nguồn vốn, đặc biệt là các lĩnh vực sáng tạo truyền thống; thiếu nhiều kỹ năng liên quan đến kinh tế sáng tạo ở nhiều nhóm sáng tạo, đặc biệt là người trung niên, người cao tuổi, phụ nữ, các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn; bất cập về cơ sở hạ tầng “cứng” và “mềm” cho phát triển kinh tế sáng tạo.

Bà Trần Thị Hồng Minh, Chủ tịch CIEM cho biết: “Báo cáo sẽ tiếp tục được hoàn thiện để tư vấn cho Chính phủ các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng thông qua phát triển kinh tế sáng tạo, đặc biệt là xây dựng chiến lược quốc gia về kinh tế sáng tạo”.

Báo cáo lưu ý rằng xu hướng chính của nền kinh tế sáng tạo trên thế giới là xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ sáng tạo. Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo trên thế giới tăng từ 208 tỷ USD năm 2002 lên 524 tỷ USD vào năm 2020, trong đó, châu Á là khu vực xuất khẩu lớn nhất kể từ năm 2007.

Cơ cấu hàng hóa sáng tạo xuất khẩu đã thay đổi đáng kể kể từ năm 2006. Xuất khẩu đĩa CD, DVD, băng, báo và các tài liệu in khác giảm đáng kể, trong khi xuất khẩu băng đĩa media và trò chơi điện tử tăng mạnh.

Trong khi các nước phát triển thống trị xuất khẩu nghệ thuật nghe nhìn và thị giác thì các nước đang phát triển thống trị xuất khẩu hàng thiết kế và thủ công mỹ nghệ.

Xuất khẩu dịch vụ sáng tạo trên thế giới đã tăng từ 487 tỷ USD năm 2010 lên gần 1,1 nghìn tỷ USD vào năm 2020. Xuất khẩu dịch vụ sáng tạo đã vượt xa xuất khẩu hàng hóa sáng tạo do xuất khẩu phần mềm, dịch vụ nghiên cứu và phát triển (R&D) và số hóa tăng mạnh của một số hàng hóa sáng tạo.

Các nước phát triển mạnh hơn trong việc xuất khẩu các dịch vụ đổi mới sáng tạo so với các nước đang phát triển, nhưng khoảng cách giữa hai nhóm nước này đang dần được thu hẹp.

Trưởng phòng Nghiên cứu Tổng hợp CIEM Nguyễn Ánh Dương cho biết, nhiều ngành sản xuất mới trong chuỗi cung ứng của công nghiệp sáng tạo đã hình thành và phát triển mạnh mẽ về thời trang/dệt may, vi điện tử, CNTT.

Nền kinh tế đa dạng với sự tăng trưởng mạnh mẽ về du lịch, sản xuất trình độ cao và một số ngành tri thức cũng tạo điều kiện tốt hơn cho ngành công nghiệp sáng tạo ở Việt Nam phát triển.

“Tuy nhiên, với xuất phát điểm thấp, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm của nhiều nước, bởi hầu hết các nước đều rất chú trọng đến kinh tế sáng tạo”, ông Dương nói.

Ví dụ, vào năm 13^{quần què} Trong kế hoạch 5 năm (2016-2020), Trung Quốc coi kinh tế sáng tạo là ngành mới, bên cạnh CNTT, công nghệ sinh học, công nghệ carbon thấp, chiếm 15% GDP vào năm 2020.

Tại Hàn Quốc, kinh tế sáng tạo đã được xác định là chương trình nghị sự và chính sách lớn từ năm 2013. Theo Chính phủ nước này, kinh tế sáng tạo là một chiến lược kinh tế mới, tạo ra các ngành và thị trường mới bằng cách tích hợp và điều chỉnh trí tưởng tượng, sáng tạo vào khoa học, thông tin. và công nghệ truyền thông, tạo việc làm bền vững và củng cố các ngành công nghiệp truyền thống.

Tại Indonesia, một quốc gia tương tự như Việt Nam, nền kinh tế sáng tạo đã đóng góp 82 tỷ USD vào GDP nước này (chiếm 7,5%) và 23,9 tỷ USD cho xuất khẩu (khoảng 10%) vào năm 2021, sử dụng khoảng 19 triệu lao động.

Indonesia đã thành lập một bộ và cơ quan chuyên môn để quản lý nền kinh tế sáng tạo mang tên Bộ Du lịch và Kinh tế Sáng tạo, đồng thời xây dựng hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh về các ngành công nghiệp sáng tạo, trong đó có Luật Kiểu dáng Công nghiệp; Luật Thương hiệu, Luật Bản quyền và Chính sách Công nghiệp Quốc gia.

Tại Hoa Kỳ, 4,01% tổng số doanh nghiệp và 2,04% người lao động tham gia vào các lĩnh vực công nghiệp sáng tạo khác nhau. Nghệ thuật và văn hóa chiếm 4,4% GDP, tương đương 1,02 nghìn tỷ USD vào năm 2021.

Để hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp trong các ngành công nghiệp sáng tạo, chính phủ Hoa Kỳ đã ban hành Đạo luật Xúc tiến Nghệ thuật Địa phương và Kinh tế Sáng tạo. Điều này nhằm mục đích tăng nguồn lực liên bang và mở rộng phúc lợi liên bang cho những người sử dụng khả năng sáng tạo và kỹ năng của họ trong công việc, trao quyền cho những người lao động sáng tạo, thúc đẩy tăng trưởng ở các doanh nghiệp mới và hiện có, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu văn hóa Mỹ ra nước ngoài. Hoa Kỳ cũng đã thành lập một hội đồng liên ngành để khuyến khích phát triển nền kinh tế sáng tạo.

Singapore đã ban hành các chiến lược thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo từ trên xuống với sự chỉ đạo của Chính phủ và sự phối hợp của các cơ quan. Nước này phát triển hệ thống đo lường của một nền kinh tế sáng tạo bằng cách đẩy mạnh thống kê, cũng như xây dựng kế hoạch tổng thể để điều phối và thực thi các chính sách, chiến lược.

Indonesia đặt mục tiêu tạo 4,4 triệu việc làm trong lĩnh vực kinh tế sáng tạo Bộ trưởng Du lịch và Kinh tế Sáng tạo Indonesia Sandiaga Uno đã đặt mục tiêu lĩnh vực kinh tế sáng tạo sẽ thu hút 4,4 triệu lao động giúp việc gia đình vào năm 2024.

Các địa phương sáng tạo trong du lịch số Đẩy mạnh số hóa là giải pháp để doanh nghiệp du lịch giảm chi phí vận hành và mở ra cơ hội nâng cao trải nghiệm cho du khách.

Việt Nam có 3 thành phố lọt vào Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO Hai thành phố nữa ở Việt Nam gần đây đã được UNESCO công nhận là Thành phố sáng tạo – Đà Lạt ở tỉnh Lâm Đồng, Tây Nguyên về âm nhạc và phố cổ Hội An ở tỉnh Quảng Nam về thủ công và nghệ thuật dân gian. Việt Nam hiện có ba thành phố trong Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO (UCCN).

Nền kinh tế số đóng góp 15% vào GDP trong nửa đầu năm Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, nền kinh tế số của Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước trong thời gian gần đây và chiếm gần 15% GDP trong nửa đầu năm nay.

Thúc đẩy ứng dụng blockchain trong nền kinh tế số Công nghệ chuỗi khối sẽ không thể tạo ra sự tăng trưởng đột phá và đóng góp mạnh mẽ cho nền kinh tế số Việt Nam nếu không có hành lang pháp lý đầy đủ. Thông điệp được đưa ra tại Hội nghị Ứng dụng Công nghệ Blockchain trong Kinh tế Số ngày 27/9.

Việt Nam hướng tới nền kinh tế số Từ năm 2024, Việt Nam sẽ chính thức đo lường tỷ trọng giá trị gia tăng của nền kinh tế số trên GDP cả nước. Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (GSO) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đã trao đổi với Mạnh Bon của VIR về nền kinh tế kỹ thuật số hiện nay của đất nước.