Mở mắt là thấy vi phạm

Hàng giả len lỏi vào không gian số: “Mở mắt là thấy vi phạm”

Trong bối cảnh hàng giả len lỏi vào từng cú chạm điện thoại mỗi ngày, cơ quan chức năng đang đối mặt với một bài toán lớn về công nghệ, nhân lực và pháp lý.

Tại buổi ra mắt chương trình “Chống gian lận, bảo vệ người dùng”, Ông Lê Thế Chính – đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho biết, công tác giám sát và xử lý gian lận thương mại trên nền tảng số đã được xác định là trọng tâm của chiến lược dài hơi.

“Tôi nghĩ rằng việc chống hàng kém chất lượng, hàng giả ở trên không gian mạng đang là một thách thức rất lớn. Do vậy, công tác chống hàng giả là công tác thường xuyên liên tục, đợt cao điểm chỉ là để tập trung, tìm ra sơ hở bất cập trong hoạt động nghiệp vụ và tìm phương án giải quyết”, ông nói.

Ông Chính đề cập đến câu chuyện không còn xa lạ với người tiêu dùng Việt Nam: Mỗi sáng mở điện thoại, lướt Facebook, TikTok, Shopee, Zalo hay các mạng xã hội và sàn thương mại điện tử lớn, người dùng dễ dàng bắt gặp hàng loạt sản phẩm “gắn mác” chính hãng nhưng có giá rẻ bất ngờ, với hình ảnh và mô tả na ná thương hiệu thật. Không ít trong số đó là hàng nhái, hàng giả, thậm chí là hàng không rõ nguồn gốc.

Theo ông Chính, môi trường thương mại điện tử hiện nay không chỉ quá rộng mà còn quá đa dạng, khiến việc kiểm soát trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. “Tình trạng vi phạm đang gia tăng cả về quy mô lẫn mức độ phức tạp. Các cửa hàng đóng cửa bất ngờ sau khi bị kiểm tra chính là một biểu hiện rõ ràng của vi phạm,” ông nói.

Đại diện Bộ Công Thương cũng cho biết, Ban Chỉ đạo 389 và các lực lượng chức năng đã có kế hoạch cụ thể nhằm tập trung vào mặt trận thương mại điện tử – nơi đang chứng kiến sự bùng nổ về số lượng gian hàng, hình thức bán hàng cũng như thủ đoạn tinh vi của đối tượng vi phạm.

Tăng cường pháp lý – công nghệ

Theo ông Chính, từ năm 2022 đến nay, Bộ Công Thương đã triển khai một kế hoạch kéo dài gần 2 năm nhằm xử lý vi phạm trên nền tảng số. Giai đoạn này dự kiến kết thúc vào cuối tháng 8/2025 và sau đó sẽ được tổng kết, làm cơ sở đề xuất các kế hoạch tiếp theo. Mục tiêu của kế hoạch không chỉ là xử phạt vi phạm mà còn là đánh giá toàn diện cơ chế phối hợp, ứng dụng công nghệ và hoàn thiện chính sách pháp lý.

“Chúng tôi xác định rằng việc đấu tranh trên môi trường thương mại điện tử và môi trường mạng cần phải có công nghệ, cần được trang bị thiết bị hiện đại, và cần có sự tham gia của các bộ, ban, ngành – đặc biệt là các đơn vị như Công an, Hải quan – để xây dựng các cơ chế cho mặt trận này”, ông Chính khẳng định.

Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả xử lý. Hiện Bộ Công Thương đang rà soát Luật Thương mại điện tử và đề xuất sửa đổi Nghị định số 33 – văn bản quan trọng quy định về hoạt động của lực lượng quản lý thị trường. Việc hoàn thiện pháp lý được kỳ vọng sẽ giúp các lực lượng chức năng có đủ công cụ để xử lý linh hoạt trong bối cảnh hành vi vi phạm ngày càng biến tướng.

Dù nhấn mạnh vai trò của các biện pháp kỹ thuật và nghiệp vụ, ông Lê Thế Chính cũng cho rằng: “Chống hàng giả không thể chỉ dựa vào xử phạt. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng và doanh nghiệp đóng vai trò đặc biệt quan trọng.”

Trong những năm gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ đạo về việc tăng cường công tác truyền thông, giáo dục pháp luật trong lĩnh vực phòng, chống hàng giả và gian lận thương mại. Cùng với đó, các chương trình truyền hình, báo chí và chiến dịch truyền thông xã hội cũng đóng vai trò “đi trước một bước”, góp phần cảnh tỉnh người tiêu dùng và răn đe đối tượng vi phạm.

Đặc biệt, ông Chính kỳ vọng vào việc nâng cao ý thức tiêu dùng thông minh trong cộng đồng: “Khi người tiêu dùng không tiếp tay cho hàng giả, thị trường sẽ tự sàng lọc. Còn nếu chúng ta vẫn dễ dãi với các sản phẩm giá rẻ bất thường, thì tình trạng hàng kém chất lượng còn tiếp diễn.”

Cuộc chiến chống hàng giả trên môi trường số là một hành trình dài hơi, đầy thách thức và không có đường tắt. Khi các đối tượng vi phạm liên tục thay đổi thủ đoạn, thì việc nâng cao năng lực quản lý, đầu tư công nghệ, hoàn thiện chính sách pháp lý và tăng cường phối hợp liên ngành là yêu cầu bắt buộc. Trên hết, đây không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng mà cần sự tham gia chủ động của cả cộng đồng – đặc biệt là người tiêu dùng – để cùng xây dựng một môi trường thương mại lành mạnh, công bằng và minh bạch.