Minh bạch xuất xứ giúp tăng sức cạnh tranh ngành tiêu dùng nhanh

Minh bạch về nguồn gốc và xuất xứ nguyên liệu không chỉ giúp doanh nghiệp tiêu dùng nhanh lấy được niềm tin của khách hàng mà còn là nền tảng để duy trì lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Tăng trưởng mạnh, tiềm năng lớn nhưng thách thức không nhỏ

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tiếp tục khẳng định vai trò thiết yếu trong nền kinh tế Việt Nam với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Giai đoạn 2021 – 2024, FMCG ghi nhận mức tăng trung bình khoảng 10%/năm, góp phần duy trì tổng mức bán lẻ ổn định và thúc đẩy tiêu dùng nội địa.

Theo Bộ Công Thương, đây là ngành cung cấp các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, đồ uống, sản phẩm vệ sinh cá nhân và chăm sóc sức khỏe là những yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân và an sinh xã hội.

Bên cạnh tốc độ phục hồi nhanh sau đại dịch, ngành FMCG còn đang chứng kiến sự dịch chuyển rõ rệt về hành vi tiêu dùng. Khách hàng hiện nay quan tâm nhiều hơn đến các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, quy trình sản xuất bền vững và minh bạch về xuất xứ. Xu hướng “xanh, sạch, lành mạnh” không chỉ tạo ra nhu cầu mới mà còn thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới để bắt kịp thị hiếu.

Bà Trần Diệu Hương, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, tổng mức bán lẻ ngành FMCG trong giai đoạn 2021 – 2024 tăng trung bình 6%/năm. Năm 2024, trong khi GDP tăng 7,09%, thương mại điện tử tăng trưởng hơn 22%, tạo điều kiện cho ngành FMCG mở rộng kênh phân phối.

Dự báo đến năm 2025, thương mại điện tử sẽ chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ là một con số đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp FMCG nhanh nhạy chuyển mình sang nền tảng số.

Không chỉ đóng góp vào GDP, ngành FMCG còn đóng vai trò “bình ổn” thị trường tiêu dùng và duy trì dòng chảy hàng hóa thiết yếu. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này cũng đặt ra không ít áp lực cho doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Theo Bộ Công Thương, các rào cản lớn hiện nay bao gồm: hạn chế về vốn, năng lực công nghệ, nguồn nhân lực chưa chuyên sâu, logistics chưa đồng bộ và cạnh tranh ngày càng khốc liệt cả về giá, chất lượng lẫn dịch vụ. Ngoài ra, các quy định khắt khe về an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc minh bạch cũng khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó trong việc đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường.

Tuy vậy, ngành FMCG vẫn được đánh giá là “mảnh đất màu mỡ” nếu doanh nghiệp biết tận dụng tốt các chính sách hỗ trợ, đổi mới sáng tạo và linh hoạt trong chiến lược phát triển. Đặc biệt, việc đầu tư vào công nghệ truy xuất, xây dựng thương hiệu bền vững và mở rộng hệ thống phân phối – nhất là trên nền tảng thương mại điện tử – sẽ là chìa khóa giúp các doanh nghiệp nắm bắt cơ hội trong giai đoạn tăng trưởng mới.

Trước áp lực cạnh tranh ngày càng lớn và yêu cầu cao hơn từ người tiêu dùng, nhiều doanh nghiệp trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) đang thay đổi chiến lược phát triển theo hướng dài hạn, bền vững, lấy sự minh bạch, an toàn và thân thiện với môi trường làm kim chỉ nam.

Bà Phạm Huyền Trang, Giám đốc ngành hàng của Công ty Cổ phần Dịch vụ Thương mại WinCommerce nhận định: “Phát triển bền vững không còn là khẩu hiệu mà là nguyên tắc vận hành cốt lõi của doanh nghiệp”.

Theo bà Trang, WinCommerce hiện ưu tiên hợp tác với các nhà cung cấp có hồ sơ minh bạch, đạt chuẩn an toàn cao như VietGAP, GlobalGAP, đồng thời áp dụng hệ thống kiểm định chất lượng đầu vào nghiêm ngặt để đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng.

Không chỉ dừng ở khâu phân phối, WinCommerce còn tham gia sâu vào chuỗi giá trị thông qua mô hình liên kết vùng nguyên liệu, hợp tác với nông dân và các hợp tác xã nhằm phát triển các sản phẩm ứng dụng công nghệ cao, có nguồn gốc rõ ràng và thân thiện với môi trường.

Đây là hướng đi mới, đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ đầu tư vào sản phẩm mà còn nâng cấp năng lực sản xuất, xây dựng mối quan hệ dài hạn và bền chặt với các đối tác trong chuỗi cung ứng.

Minh bạch hóa là chìa khóa để giành niềm tin người tiêu dùng

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh, ngành FMCG cũng đang đối mặt với nhiều thách thức về gian lận thương mại. Ông Vũ Văn Trung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cảnh báo: “Hàng giả, hàng nhái, sản phẩm thiếu minh bạch thông tin đang tràn lan không chỉ ở các chợ truyền thống mà còn trên cả nền tảng thương mại điện tử, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng và uy tín thương hiệu”.

Thống kê từ đường dây nóng và ứng dụng tiếp nhận phản ánh của Hội Bảo vệ người tiêu dùng cho thấy, thời gian qua cơ quan này đã chuyển hàng trăm phản ánh tới các đơn vị chức năng tại 57 tỉnh, thành phố để xử lý.

Các sản phẩm gian lận thường sử dụng chiêu trò dán nhãn không rõ ràng như “đóng gói tại Việt Nam”, “hoàn tất tại cơ sở trong nước” nhưng nguyên liệu lại được nhập từ nước ngoài, khiến người tiêu dùng hiểu nhầm về xuất xứ và chất lượng.

Tại hội thảo “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại đa kênh” do Báo Công Thương tổ chức ngày 25/6, các chuyên gia cho rằng: cần bổ sung quy định bắt buộc ghi rõ nguyên liệu chính và tỷ trọng theo thứ tự trên nhãn hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng gia vị phổ biến như bột ngọt, đường, muối… để người tiêu dùng có đủ cơ sở lựa chọn minh bạch và chính xác hơn.

Đồng thời, cũng cần làm rõ khái niệm “sản xuất tại Việt Nam” và “đóng gói tại Việt Nam” để tránh gây nhầm lẫn. Các sản phẩm “đóng gói trong nước” nếu sử dụng nguyên liệu ngoại nhập phải công khai danh sách nguồn gốc, giúp người mua phân biệt rạch ròi giữa sản phẩm nội địa thực sự và hàng gia công, nhập khẩu.

Trong bối cảnh yêu cầu từ thị trường ngày càng khắt khe, nhiều thương hiệu lớn như Vedan, Ajinomoto, Tường An hay đường Biên Hòa đã tiên phong triển khai công khai minh bạch toàn diện. Các doanh nghiệp này ghi rõ địa chỉ nhà máy, nguồn nguyên liệu và tích hợp mã QR trên bao bì để người dùng dễ dàng truy xuất thông tin.

Không dừng lại ở việc phòng vệ trước các vấn đề hàng giả – hàng nhái, việc minh bạch thông tin đang trở thành lợi thế cạnh tranh của các thương hiệu lớn, giúp gia tăng niềm tin người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm khách hàng trẻ và có xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị người tiêu dùng nên lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có bao bì chuẩn hóa, mã QR truy xuất rõ ràng. Song song, Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống pháp lý về nhãn mác, truy xuất và xử lý vi phạm để hỗ trợ doanh nghiệp chân chính phát triển bền vững.

Từ câu chuyện minh bạch thông tin và chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp, có thể thấy: FMCG không chỉ là ngành tăng trưởng cao mà còn đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ về niềm tin, trách nhiệm xã hội và giá trị lâu dài. Đây là cơ hội đồng thời cũng là thách thức mà chỉ những doanh nghiệp dám thay đổi, dám đầu tư vào chất lượng và sự minh bạch mới có thể bứt phá.

Quang Anh